چالش‌ها و راهکارهای افزایش کارایی مصرف آب گیاهان زراعی در ایران

از شاخص‌های اساسی در تعیین کارایی استفاده از آب جهت تولید محصولات کشاورزی، شاخص کارایی مصرف آب می‌باشد. در منابع علمی این شاخص در مقیاس‌های مدیریتی گیاه، مزرعه، شبکه آبیاری، و یا حوضه آبریز تعریف و بررسی شده است. گیاه به تنهایی نقش مهمی در استفاده بهینه از آب و افزایش کارایی مصرف آب کشاورزی دارد. مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی (نظیر کم آبی، شوری، گرما و غیره)، و سایر عوامل فیزیولوژیکی گیاهی تأثیر‌گذار بر تولید زیست توده و عملکرد نهایی به ازای واحد آب مصرفی، تماماً می‌توانند بر کارایی مصرف آب در مقیاس گیاه تأثیر‌گذار باشند. در این مقاله ضمن تشریح مفهوم و روابط کارایی مصرف آب گیاه و چالش‌ها و راهکارهای بهبود آن، نتایج تحقیقات مختلف در این زمینه در کشور به صورت جمع‌بندی ارایه و تحلیل شده است. برای افزایش کارایی مصرف آب محصولات کشاورزی، گیاه نقش اساسی در کنار سایر اقدامات صرفه‌جویی آب ایفا می‌نماید. برنامه‌ها و اقدامات کاهش آب مصرفی و افزایش عملکرد باید به طور همزمان و مرتبط با هم باشند. این رویکرد برای افزایش کارایی مصرف آب، رویکرد علمی‌تر و عملی‌تر برای نیل به اهداف برنامه‌های توسعه در کشور و امنیت غذایی از منابع محدود آب آبیاری می‌باشد. علاوه بر اقدامات فنی مرتبط، همچنین مهمترین فاکتور در بالا بردن کارایی مصرف آب گیاه، مدیریت زراعی بوده و مهارت و دانش فنی کشاورز نقش کلیدی در این زمینه ایفا می‌نماید.